W praktyce obrotu cywilnoprawnego zdarzają się sytuacje, w których jedna lub obie strony decydują się na odstąpienie od umowy sprzedaży – z różnych przyczyn. W takich przypadkach pojawia się pytanie: czy w razie odstąpienia od umowy sprzedaży należy zapłacić podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC), czy też obowiązek ten nie powstaje, ponieważ umowa nie została zrealizowana? Stanowisko w tej sprawie zajął Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej.

Umowa sprzedaży a PCC

Umowa sprzedaży – jedna z najczęściej zawieranych umów w obrocie gospodarczym – może dotyczyć zarówno nieruchomości, jak i rzeczy ruchomych. Choć często zawierana jest przez przedsiębiorców, to równie powszechnie występuje między osobami fizycznymi nieprowadzącymi działalności gospodarczej.

Zawarcie takiej umowy wiąże się z określonymi obowiązkami podatkowymi, w tym z koniecznością uiszczenia podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC), którego ciężar co do zasady spoczywa na kupującym.

Sprawa podatnika: odstąpienie od zakupu kampera

Do organu podatkowego zwrócił się podatnik, który zawarł umowę sprzedaży pojazdu typu kamper. Po ujawnieniu ukrytych wad pojazdu zdecydował się na odstąpienie od umowy i nie zarejestrował auta. W jego ocenie, skoro nie doszło do przeniesienia własności i wykonania umowy, nie powstał obowiązek zapłaty PCC.

Stanowisko organu: obowiązek zapłaty powstaje z chwilą zawarcia umowy

Dyrektor KIS nie podzielił tego stanowiska. W interpretacji powołał się na przepisy ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, które stanowią, że opodatkowaniu podlegają m.in. umowy sprzedaży rzeczy i praw majątkowych. Zgodnie z Kodeksem cywilnym, umowa sprzedaży polega na zobowiązaniu sprzedawcy do przeniesienia własności rzeczy i jej wydania, a kupującego – do zapłaty ceny i odebrania przedmiotu umowy.

Zgodnie z ustawą o PCC, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej, czyli z chwilą zawarcia umowy, niezależnie od jej późniejszego wykonania. Kupujący jest zobowiązany do złożenia deklaracji PCC oraz uiszczenia podatku w terminie 14 dni od momentu zawarcia umowy.

Odstąpienie od umowy nie zwalnia z PCC

Dyrektor KIS podkreślił, że zarówno odstąpienie od umowy, jak i jej rozwiązanie za zgodą stron, nie wpływa na powstanie obowiązku podatkowego. Ustawa o PCC nie przewiduje, by takie działania uchylały obowiązek zapłaty podatku.

Odstąpienie od umowy w ramach rękojmi nie jest równoznaczne z sytuacją, w której umowa nie została zawarta – a więc nie eliminuje skutków podatkowych jej zawarcia. Organ zwrócił uwagę, że skutki prawne odstąpienia pojawiają się dopiero w momencie złożenia oświadczenia przez stronę, a nie wstecznie.

W konsekwencji, mimo że nie doszło do przekazania pojazdu ani przeniesienia własności, kupujący ma obowiązek zapłacić PCC, ponieważ umowa została skutecznie zawarta.

Interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 31 marca 2025 r., sygn. 0111-KDIB2-3.4014.662.2024.2.ASZ