Kto i jak może prowadzić działalność nierejestrowaną?

Drobna działalność zarobkowa, taka jak własnoręczna produkcja rękodzieła czy okazjonalna sprzedaż internetowa, nie zawsze wymaga zakładania firmy. Możliwe jest prowadzenie działalności nierejestrowanej (nazywanej też nierejestrową lub nieewidencjonowaną). Warto jednak pamiętać, że nie zwalnia to całkowicie z obowiązków prawnych i podatkowych.

Warunki prowadzenia działalności nierejestrowanej

Zgodnie z art. 5 Prawa przedsiębiorców, działalność prowadzona przez osobę fizyczną nie jest uznawana za działalność gospodarczą, jeśli spełnia następujące warunki:

• miesięczny przychód należny z tej działalności nie przekracza 75% minimalnego wynagrodzenia za pracę;
• w ciągu ostatnich 60 miesięcy osoba ta nie prowadziła działalności gospodarczej (zawieszenie działalności liczy się jako jej niewykonywanie).

Limit przychodów dla działalności nierejestrowanej zmienia się wraz z wysokością minimalnego wynagrodzenia. W 2025 roku wynosi on 3499,50 zł miesięcznie.

Obowiązki ewidencyjne

Przychody w działalności nierejestrowanej określone są jako kwoty należne, nawet jeśli faktycznie nie zostały jeszcze otrzymane. Oznacza to, że w ewidencji należy uwzględniać m.in.:

• wartość sprzedaży wynikającą z faktur i rachunków,
• pomniejszenie o zwroty towarów, bonifikaty i skonta.

Osoba prowadząca działalność nierejestrowaną musi prowadzić uproszczoną ewidencję sprzedaży. Przepisy nie określają jej dokładnej formy, ale powinna ona pozwalać na bieżące kontrolowanie przychodów.

Dodatkowo, na żądanie kupującego trzeba wystawić fakturę lub rachunek.

Prawa konsumentów a działalność nierejestrowana

Brak obowiązku rejestracji firmy nie zwalnia z przestrzegania praw konsumentów. Jest to szczególnie istotne w przypadku sprzedaży internetowej. W świetle obowiązujących przepisów sprzedawca musi umożliwić odstąpienie od umowy w ciągu 14 dni oraz respektować zasady dotyczące reklamacji, zwrotów i napraw.

Działalność nierejestrowana a podatki

Przychody z działalności nierejestrowanej są opodatkowane i należy je uwzględnić w rocznym zeznaniu PIT-36. Opodatkowanie odbywa się według skali podatkowej (12% i 32%).

W większości przypadków działalność nierejestrowana jest zwolniona z VAT – zwolnienie przysługuje osobom, których sprzedaż w poprzednim roku nie przekroczyła 200 tys. zł.

Istnieją jednak wyjątki:

• Dobrowolne zgłoszenie do VAT – może być korzystne, jeśli przedsiębiorca planuje odliczać VAT od zakupów.
• Obowiązkowe opodatkowanie VAT – dotyczy sprzedaży niektórych towarów i usług (np. wyrobów jubilerskich, części samochodowych, usług prawniczych). Pełna lista znajduje się w art. 113 ust. 13 ustawy o VAT.

Kasa fiskalna może być wymagana, jeśli roczna sprzedaż na rzecz osób fizycznych i rolników ryczałtowych przekroczyła 20 tys. zł.

Co jeśli przekroczysz limit przychodów?

Jeśli miesięczny przychód przekroczy dopuszczalny limit, działalność nierejestrowana automatycznie staje się działalnością gospodarczą. Oznacza to, że w ciągu 7 dni trzeba zgłosić się do CEIDG (Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej).

Rejestracja działalności gospodarczej wiąże się z nowymi obowiązkami:

• prowadzeniem księgowości,
• rozliczaniem podatków zgodnie z wybraną formą opodatkowania,
• obowiązkową rejestracją w ZUS i ewentualnym opłacaniem składek (możliwe są zwolnienia dla nowych przedsiębiorców).

Podsumowanie

Działalność nierejestrowana to wygodna forma zarobkowania dla osób prowadzących drobną sprzedaż lub usługi. Aby z niej korzystać, należy pilnować limitu przychodów, prowadzić ewidencję sprzedaży i pamiętać o obowiązkach podatkowych oraz prawach konsumentów. W razie przekroczenia progu konieczna jest rejestracja działalności gospodarczej w CEIDG.