W trakcie przygotowywania rocznego rozliczenia składki zdrowotnej często okazuje się, że przedsiębiorcy zapłacili więcej, niż powinni, uwzględniając ich roczne dochody lub przychody (w zależności od wybranej formy opodatkowania). W takich przypadkach mają oni możliwość złożenia wniosku o zwrot nadpłaty przekraczającej roczną składkę wynikającą z zeznania podatkowego. Niemniej jednak, wielu przedsiębiorców nie jest świadomych, że zwrot składki zdrowotnej przez ZUS ma dla nich konsekwencje podatkowe. Jakie są to konsekwencje?

Podstawowe zasady dotyczące składki zdrowotnej

Podatnicy rozliczający się z PIT według stawki liniowej (19%) mogą odliczyć zapłaconą składkę zdrowotną od dochodu do określonego limitu w danym roku (np. w 2022 r. – 8 700 zł, w 2023 r. – 10 200 zł, w 2024 r. – 11 600 zł). Możliwe jest dokonanie tego odliczenia na etapie zaliczek lub w rocznym zeznaniu, bądź zaliczenie zapłaconych składek do kosztów uzyskania przychodu w ciągu roku.

Podatnicy korzystający z ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych mogą odliczyć 50% zapłaconej składki zdrowotnej od swojego przychodu.

Najmniej korzystne możliwości odliczenia mają podatnicy rozliczający się według skali podatkowej, gdyż nie mogą oni ani odliczyć zapłaconych składek zdrowotnych, ani zaliczyć ich do kosztów uzyskania przychodów z działalności gospodarczej.

Zwrot nadpłaty składki zdrowotnej – warunki

ZUS może dokonać zwrotu nadpłaconej składki zdrowotnej na wniosek płatnika, pod warunkiem, że:

• na koncie płatnika nie ma zaległości w płatnościach na rzecz ZUS, takich jak składki na ubezpieczenia społeczne czy inne świadczenia nienależne, które powinny zostać zwrócone,
• wniosek o zwrot został złożony do 3 czerwca 2024 roku.

Jeżeli zaległości są mniejsze niż kwota nadpłaty, ZUS najpierw zaliczy nadpłatę na poczet istniejących zaległości, a resztę zwróci na wskazany przez płatnika rachunek bankowy. ZUS miał obowiązek dokonać zwrotu do 1 sierpnia 2024 roku.

Konsekwencje zwrotu nadpłaty

Zgodnie z art. 45 ust. 3a ustawy o PIT, jeśli podatnik odliczył zapłacone składki od dochodu, podstawy opodatkowania lub podatku, a następnie otrzymał zwrot tych kwot (w całości lub części), musi uwzględnić te zwroty w zeznaniu podatkowym za rok, w którym je otrzymał.

Analogiczne zasady obowiązują w ustawie o ryczałcie od przychodów ewidencjonowanych – jeśli podatnik dokonał odliczeń od przychodu lub ryczałtu, a później otrzymał zwrot, musi go odpowiednio uwzględnić.

W konsekwencji, zwrot składki zdrowotnej, która była wcześniej odliczona od dochodu lub przychodu, powinien zostać wykazany jako dodatkowy dochód/przychód w rocznym zeznaniu PIT-36L lub PIT-28 za rok, w którym nastąpił zwrot (np. za rok 2024 w przypadku zwrotu nadpłaty za rok 2023).

Ważne: Doliczenia lub korekty kosztów dokonuje się tylko w zakresie, w jakim kwota odliczonych składek mieści się w nadpłacie.

Przykład: Przedsiębiorca rozliczający się na zasadach podatku liniowego wpłacił w 2023 roku 13 000 zł składki zdrowotnej, z czego odliczył 10 200 zł w ramach limitu. W rocznym rozliczeniu powstała nadpłata w wysokości 2 000 zł. W takim przypadku nie ma obowiązku doliczenia do dochodu otrzymanej nadpłaty, ponieważ ta kwota nie była kosztem podatkowym.

Jak wykazać zwrot w zeznaniu rocznym?

Ministerstwo Finansów wydało wytyczne w tej sprawie, które zostały opublikowane w Systemie Informacji Celno-Skarbowej EUREKA. Dotyczą one nadpłat otrzymanych w 2023 roku za rok 2022, ale pozostają aktualne również na rok 2024, ponieważ przepisy w tym zakresie nie uległy zmianie:

1. Dla podatników opłacających podatek liniowy (PIT-36L), zwrot składki zdrowotnej odliczonej od dochodu jest wykazywany w sekcji „Dochody/Straty ze źródeł przychodów”. Zwrot nie jest ujmowany w załączniku PIT/B.
2. Jeśli składka zdrowotna była zaliczana do kosztów podatkowych, należy dokonać bieżącej korekty kosztów podatkowych w miesiącu otrzymania zwrotu.
3. Dla podatników rozliczających się ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych (PIT-28), zwrot składki zdrowotnej odliczonej od przychodu wykazuje się w sekcji „Przychody podatnika objęte ryczałtem”.

Podstawa prawna:

• Art. 45 ust. 3a ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2024 r., poz. 226)
• Art. 21 ust. 2a ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (tekst jednolity: Dz. U. z 2024 r., poz. 776).