Tło sprawy

Rozwiązanie stosunku pracy pomiędzy pracodawcą a pracownikiem nie zawsze przebiega bezproblemowo. W niektórych przypadkach spory kończą się ugodą sądową. Jednym z takich przypadków była sytuacja, w której pracownik domagał się wypłaty wynagrodzenia za przepracowane godziny nadliczbowe. Rozstrzygnięcie tej kwestii miało istotne skutki podatkowe.

Naczelny Sąd Administracyjny (NSA) w wyroku z dnia 26 marca 2024 r. (sygn. akt II FSK 832/21) zajął stanowisko w sprawie skutków podatkowych ugody zawartej pomiędzy pracodawcą a byłym pracownikiem.

Spór o godziny nadliczbowe

Pracownik, zatrudniony na umowę o pracę, wytoczył pracodawcy sprawę sądową, zarzucając brak wypłaty wynagrodzenia za godziny nadliczbowe przepracowane w sezonie letnim. W toku procesu obie strony doszły do porozumienia, co doprowadziło do rozwiązania stosunku pracy oraz zawarcia ugody sądowej. Ugoda przewidywała wypłatę wynagrodzenia za niewypłacone godziny nadliczbowe.

Czy wypłata podlega PIT?

Pracodawca uznał, że wypłacone świadczenie powinno być zwolnione z podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT) na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o PIT. Przepis ten zwalnia z PIT odszkodowania lub zadośćuczynienia wynikające z wyroku lub ugody sądowej, z wyłączeniem przypadków związanych z działalnością gospodarczą lub korzyściami, które mogłyby zostać osiągnięte w normalnych warunkach.

Stanowisko organów podatkowych i sądów

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej nie zgodził się z interpretacją pracodawcy. Uznano, że:

1. Wypłacone świadczenie nie pełni funkcji odszkodowania ani zadośćuczynienia, ponieważ nie dotyczyło naprawienia szkody ani przywrócenia stanu sprzed jej wystąpienia.
2. Świadczenie miało charakter wynagrodzeniowy, ponieważ rekompensowało zarobki, które pracownik mógłby otrzymać, gdyby pracodawca nie naruszył zasad wypłaty wynagrodzenia za nadgodziny.

Takie stanowisko potwierdził Wojewódzki Sąd Administracyjny (WSA) w Warszawie oraz NSA.

NSA wskazał, że:

• Wypłacona kwota nie była odszkodowaniem sensu stricto, ale wyrównaniem należnego wynagrodzenia za godziny nadliczbowe.
• W sprawie nie wystąpiła szkoda, którą należałoby naprawić, ani korzyść utracona wskutek działań pracodawcy.
• Świadczenie powinno być traktowane jako element wynagrodzenia za stosunek pracy, co oznacza obowiązek pobrania i odprowadzenia zaliczki na PIT przez pracodawcę jako płatnika.

Wnioski

Podsumowując, wynagrodzenie wypłacone byłemu pracownikowi w wyniku ugody sądowej nie korzysta ze zwolnienia podatkowego, ponieważ nie spełnia definicji odszkodowania określonej w ustawie o PIT. Pracodawca jest zobowiązany pobrać zaliczkę na podatek dochodowy od wypłaconego świadczenia.

Wyrok NSA z 26 marca 2024 r., sygn. akt II FSK 832/21 jednoznacznie rozstrzyga, że w takich przypadkach wypłaty powinny być opodatkowane.

Praktyczna wskazówka: Pracodawcy powinni każdorazowo analizować charakter wypłat wynikających z ugód sądowych, aby prawidłowo określić obowiązki podatkowe. Nieprawidłowe zakwalifikowanie świadczenia może skutkować negatywnymi konsekwencjami zarówno dla płatnika, jak i dla podatnika.