Zgodnie z przepisami Kodeksu pracy, limity dotyczące umów na czas określony (maksymalnie 3 umowy i łącznie nie więcej niż 33 miesiące) nie mają zastosowania w określonych przypadkach. Wyłączenia te obejmują:

• umowy zawarte w czterech określonych kategoriach celów lub okoliczności wskazanych w Kodeksie pracy,
• umowy okresowe narzucone przez przepisy prawa,
• umowy wynikające ze specyfiki zatrudnienia dotowanego ze środków publicznych.

Umowy wyłączone z limitów

Limitów nie stosuje się do umów zawieranych w następujących sytuacjach:

1. Zastępstwo pracownika podczas jego usprawiedliwionej nieobecności.
2. Prace o charakterze dorywczym lub sezonowym.
3. Zatrudnienie na czas trwania kadencji.
4. Obiektywne przyczyny leżące po stronie pracodawcy, pod warunkiem, że umowa spełnia dodatkowy warunek: służy zaspokojeniu rzeczywistego okresowego zapotrzebowania i jest niezbędna w świetle wszystkich okoliczności zawarcia.

Kluczowe zasady dotyczące umów nielimitowanych

• Umowy wyłączone z limitów nie ograniczają liczby możliwych kontraktów, np. można zawrzeć więcej niż 3 umowy na zastępstwo.
• Umowy te nie wpływają na limit standardowych umów na czas określony. Przykładowo, po dwóch umowach na zastępstwo można nadal zawrzeć 3 limitowane umowy na czas określony.

Szczegółowe omówienie wyłączeń

Umowa na zastępstwo

Umowa na zastępstwo jest ważna wyłącznie w przypadku usprawiedliwionej nieobecności zastępowanego pracownika.

Przykład: Jeżeli pracownik na 6 miesięcy obejmuje inne stanowisko w ramach tego samego przedsiębiorstwa, nie można na jego dotychczasowe stanowisko zatrudnić osoby na umowę zastępstwa, gdyż nie jest on formalnie nieobecny. Potwierdza to wyrok Sądu Najwyższego z 17 maja 2016 r. (sygn. akt II PK 99/15).

Ponadto, osoba zatrudniona na zastępstwo nie musi mieć identycznego wymiaru czasu pracy i zakresu obowiązków jak zastępowany pracownik, ale różnice te nie mogą prowadzić do całkowitej zmiany charakteru zastępstwa. Przykładowo, jeśli zastępowany pracownik był zatrudniony na ¼ etatu, a nowa osoba na pełny etat, nie można traktować tego jako umowy na zastępstwo.

Prace dorywcze i sezonowe

• Prace dorywcze to zajęcia krótkotrwałe i nieregularne, niezwiązane z porą roku.
• Prace sezonowe to prace, które mogą być wykonywane tylko w określonych porach roku (np. sezon narciarski, grzewczy).

Ważne: Sąd Najwyższy (wyrok z 8 maja 2008 r., sygn. akt I UK 378/07) podkreślił, że nie można uznać za pracę sezonową takiej, która jest wykonywana przez cały rok, lecz w pewnych okresach występuje na nią zwiększone zapotrzebowanie.

Praca na czas trwania kadencji

Umowy na czas określony mogą być zawierane na okres kadencji, jeśli długość zatrudnienia jest powiązana z regulacjami prawnymi lub postanowieniami umów czy statutów.

Przykład: Członkowie zarządu spółek, powoływani na określony czas, mogą być zatrudniani na czas określony bez stosowania limitów.

Obiektywne przyczyny leżące po stronie pracodawcy

Obiektywne przyczyny dotyczą sytuacji, gdy regularne potrzeby pracodawcy nie wymagają stałego zatrudnienia na danym stanowisku.

Przykład: Firma zawiera umowę na realizację projektu wymagającego specjalistycznych kwalifikacji, które nie są potrzebne w codziennej działalności przedsiębiorstwa.

Ważne: Nie można powoływać się na obiektywne przyczyny wyłącznie na podstawie tego, że firma działa na podstawie kontraktów i ma zapewnioną pracę tylko na określony czas.

Zatrudnienie dotowane i umowy narzucone przepisami

Nie obowiązują limity w przypadku umów zawieranych w ramach:

• robót publicznych,
• prac interwencyjnych,
• innych form zatrudnienia narzuconych przepisami prawa (np. pierwsza umowa na czas określony w samorządzie dla stanowisk urzędniczych).

Stanowisko to potwierdził Departament Prawny GIP (22 lipca 2016 r., nr GNP-364-023-99-1/16) oraz Sąd Najwyższy (wyrok z 1 czerwca 2023 r., sygn. akt I PSKP 11/22), który stwierdził, że kolejne umowy zawierane z bezrobotnym w ramach prac interwencyjnych nie podlegają ograniczeniom art. 25(1) Kodeksu pracy.

Podstawa prawna

• Art. 25(1) ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn. Dz. U. z 2023 r., poz. 1465).